FILM
Agent John Book (Harrison Ford) moet een onderzoek voeren waarbij de jonge Samuel Lapp (Lukas Haas), een lid van de besloten Amish-gemeenschap, de enige toevallige getuige was van een moord op een undercoveragent in een toilet in het station. De jongen herkent op een foto het gelauwerd lid van de narcoticabrigade McFee (Danny Glover) als één van de daders. Book neemt de taak op zich om het jongetje en zijn moeder, de jonge weduwe Rachel (Kelly McGillis), te beschermen, maar omdat er agenten in de zaak verwikkeld zijn - en na een mislukte aanslag - beseft hij dat "veiligheid" in hun geval synoniem is voor "zo ver mogelijk weg". Daarom trekt hij met de Lapps naar het Amish-dorp in Philadelphia waar ze vandaan komen in de veronderstelling dat de beslotenheid van hun leefwereld de beste bescherming biedt; omdat intussen zijn betrokkenheid in de zaak voor zijn oversten niet duidelijk is, is hij bovendien gedwongen zelf ook onder te duiken. Books optreden zorgt voor onrust in het Amish-dorp. De Amish zijn namelijk een zeer pacifistiche gemeenschap en wanneer enkele heethoofden een rondje Amish pesten willen spelen, kan Book zijn vuisten niet thuishouden - een menselijke reactie maar niet dadelijk de beste manier om geen aandacht te trekken. Ook zijn wapenbezit kan niet op de goedkeuring van de Amish-oudsten rekenen. Book wordt toch in de gemeenschap opgenomen en bouwt zelfs met aan een nieuwe schuur. Hij wekt echter ook de wrevel op van de jaloerse verloofde van Rachel. En dan komen McFee en zijn handlangers hem op het spoor...

Meer dan 4 jaar geleden bespraken we voor u al Witness, het na Dead Poets Society beste werk tot nog toe van de zeer begenadigde regisseur Peter Weir, een film die met deze release van Paramount de volgende in een lange reeks is die in aanmerking komt voor een re-issue. Weir verstaat als geen ander de kunst om een banaal verhaaltje - goede flik beschermt brave maar naiëve kroongetuige - dat al ontelbare keren in varianten in andere films is verteld, door de omkadering op te krikken tot een zeer esthetisch en realistisch geheel. Er wordt naast het magere politieverhaaltje in meer dan de halve speelduur aandacht besteed aan de confrontatie van Book - die met zichzelf in de knoop ligt - en aan de simpele levenswijze van de Amish. Anders dan in de meeste soortgelijke films wordt de religieuze gemeenschap niet afgeschilderd als een stelletje wereldvreemde idioten, maar Weir betoont door de serene manier waarop hij ze in beeld brengt, erg veel respect voor hun levenswijze en -wijsheid. Hij werkt ook graag met blatant voor de hand liggende metaforen, zoals de schuur die Book mee helpt opbouwen als symbool voor zijn gevoel voor eigenwaarde en Weir weet in te kleden met zeer mooie muziek, een werkstuk van Maurice Jarre, bijzonder schilderachtige fotografie; een oud en simpel trucje, maar het werkt prima. Alhoewel Weir soms op de slappe koord danst door het verhaal te laten vertellen als een confrontatie tussen goed (de maagdelijk onbevangen Amish) en kwaad (corrupte agenten), brengt de regisseur genoeg nuances aan om evenwichtig op die koord te balanceren en niet uit te glijden. Meest opvallend is echter zijn meticuleuze camerawerk: de moordscène in de toiletten wordt schijnbaar gefilmd vanuit het personage Samuel Lapp, getuige de lage cameraposities, en Weir weet er een erg claustrofobische sfeer mee op te roepen; een trucje dat hij in de film nog enkele keren herhaalt - Samuels verkenningstocht door het politiebureau, Samuel en John bij de silo, etc.

De diepreligieuze Amish worden overigens een stuk minder stereotiep afgeschilderd dan we gewoon zijn; alhoewel ze alle technologie af hebben gezworen - en dat was nog in het tijdperk vóór het internet, de gsm en de i-pod - hebben ze een spiritueel evenwicht gevonden waar ze zich gelukkig bij voelen, het soort van leven dat de hoofdrolspelers in een film als The Village ook trachten na te streven, zij het onder geheel andere randvoorwaarden. Maar de verschillen tussen de twee werelden zijn niet zo groot als ze op het eerste gezicht lijken: ook voor de patriarch van de Amish-familie, Eli Lapp (Jan Rubes), is zijn familie of wat daarvan overblijft, het heiligste goed. Hij waarschuwt zijn dochter Rachel ervoor dat wat ze met Book uitspookt aan het randje van het toelaatbare grenst, maar toch is hij niet de stijve onwrikbare hark die hij aanvankelijk lijkt; wanneer Book een koe tracht te melken, kan hij smakelijk lachen met de opmerking dat Book kleinere tieten gewoon is. De relatie met Book is er overigens één van een opbloeiend wederzijds respect: eerst is hij bang voor de vreemdeling in zijn huis die - o gruwel! - een wapen bezit, maar Books niet aflatende inzet om Samuel te beschermen, levert hem het nodige respect op, alhoewel zijn wegen niet die van de Amish zijn. Wanneer Book mee mag bouwen aan de schuur, lijkt dit ook voornamelijk ingegeven tezijn door Eli, die duidelijk stelt dat zolang Book bij de Amish verblijft, hij ook mee moet werken voor zijn kost. In zekere zin werkt hij hiermee bewust de acceptatie van Book door de andere Amish in de hand en anticipeert daarmee op een eventuele romance tussen John Book en Rachel, die er uiteindelijk niet van komt omdat het spreekwoordelijke water veel te diep is.

Dat soort romance denk je ook wel eens in een andere prent gezien te hebben, maar de barrières tussen de verschillende milieu's waartoe de twee hoordrolspelers behoren, maken ook dit gegeven weer een stuk boeiender dan het op het eerste gezicht lijkt. En ook de onvermijdelijke finale, waarvan je bij een andere film stellig zegt dat je'm al een uur op voorhand had voelen komen, wordt door Weirs filmkunst uit de middelmatigheid getild door die te situeren in een erg ongewone omgeving (een graansilo). Kortom: Peter Weir had qua scenario voor deze film geen echt bijster originele ideeën, maar wel zeer originele ingevingen over hoe hij die kon verfilmen en dat maakt hem toch nog altijd tot een erg artistiek bedreven en waardevolle regisseur. Misschien is het daardoor dat je je als kijker meer emotioneel betrokken voelt bij een dergelijke film dan bij andere copfilms. Harrison Ford heeft zo zijn ups en downs, maar de emotioneel getormenteerde John Book is waarschijnlijk één van de betere rollen op zijn palmares. En dat we na de kalkoen Top Gun ooit Kelly McGillis nog eens zouden mogen bewonderen als een gezonde, wilde boerendochter, is op zijn minst merkwaardig. De chemie tussen haar en Harrison Ford pakt een stuk beter uit dan de ongeïnspireerde en lauwe romance met Tom Cruise en ze kan in haar rol uitpakken met zowel haar kwetsbaarheid als haar waardigheid. De mooiste chemie komt echter van het koppel Harrison Ford-Lukas Haas zonder overdreven pathos vanuit de voldoende non-verbale vaderlijke genegenheid van Ford. Kortom, Witness is een eerlijke film zonder overbodige tierlantijntjes, maar toch met de nodige portie guts.

BEELD EN GELUID
De korrelige en zwakke beeldtransfer van de oude versie kan de voornaamste motivatie zijn voor een upgrade naar deze nieuwe versie. Alhoewel het contrast nog niet optimaal is en er in donkere scènes al wel eens wat detail verloren gaat, is de beeldtransfer een stuk beter geslaagd. De kleuren zien er ook natuurlijker uit, de compressie is een stuk beter, maar er blijven nog altijd wat printbeschadigingen in de transfer zitchtbaar en tijdens de openingscredits zien we een milde telecinewobble. Ook het geluid is opgepoetst: we krijgen een Dolby Digital 5.1-track met bitrate 448 Kbps waarvoor enkele dubbings zijn gesneuveld of herleid tot een simpelere 2.0- of 1.0-variant. Terwijl een soundtrack die hevig steunt op synthesizers nogal eens onderuit durft te gaan door valse subklanken, is dat bij deze Witness gelukkig maar matig het geval; de scène waarin de Amish een schuur bouwen krijgt er iets episch door, en door sporadisch ook het LFE-kanaal aan te spreken, onder meer voor de spookachtige echo in de graansilo, heeft men uit een minimale bron toch een maximaal resultaat weten te putten.

EXTRA'S
Het korte interview met Peter Weir was als extra terug te vinden op de oude release en is op deze versie verdwenen. In de plaats daarvan krijgen we een mooie, comprehensieve en recent opgenomen documentaire "Between Two Worlds: The Making Of Witness", een uit 5 onderdelen bestaande en uitgebreide documentaire met veel randinformatie, recentere en niet zo recente stukjes beeld, samen goed voor 64 minuten waardevolle bijdragen. Voorts vinden we één verwijderde scène terug die gebruikt werd bij de televisieuitzending van de film, drie televisiespots en de trailer van de film. De film zit in een speciale smalle digipackhoes die averechts opent, met eromheen een bedrukte stevige plastic case. Een beetje fragiel, maar toch eens wat anders dan de afgezaagde amarays.

CONCLUSIE
Witness is nog steeds een beklijvende policier die artistiek een stapje hoger staat dan de concurrentie. Een classic.