FILM
Na het grote kritische en box officesucces van A Man For All Seasons – de prent leverde de regisseur zijn tweede Oscar op – nam Fred Zinnemann een sabbatperiode van zeven jaar. Zijn terugkeer achter de camera in 1973 had nauwelijks meer kunnen verschillen van zijn laatste film. Grootse Hollywooddecors, spectaculaire widescreen Technicolorbeelden en een geromantiseerde plot ruimen namelijk plaats voor locatieopnames, een urgente, moderne cameravoering en een documentaire vertelstijl in The Day of the Jackal. Zinnemanns methodische aanpak – ontleend aan de bestseller van Frederick Forsyth die de basis vormde voor het script – leidt in het eerste uur van de prent vooral tot verwarring en een gebrek aan richting. In de daaropvolgende tachtig minuten wint de film gelukkig exponentieel aan kracht, zodat het eindresultaat een prent is die niet misstaat in de lange reeks steengoede politieke thrillers uit de eerste helft van de jaren zeventig.

De ware feiten waar The Day of the Jackal naar refereert, dateren van een decennium eerder. Een patriottische Franse splintergroep wilde toen president Charles De Gaulle om het leven brengen na de chaotische, bloederige – en vooral: verloren – oorlog tegen Algerijnse onafhankelijkheidsstrijders in 1962. Ze huurden hiervoor een mysterieuze doder in die zichzelf ‘de jakhals’ laat noemen. Terwijl de huurmoordenaar een ingenieus plan in gang zet om De Gaulle op de Franse Bevrijdingsdag een kogel door het hoofd te jagen, zet de overheid de Parijse speurder Lebel in om de geruchten over een mogelijke aanslag te onderzoeken. Al gauw zit het ganse politieapparaat van het land achter de jakhals aan, maar die is zijn tegenstrevers steeds te snel af.



Het leuke aan The Day of the Jackal is dat de prent niet de minste moeite doet om zijn twee hoofdrolspelers persoonlijk tegen elkaar uit te spelen (een fout die de afgrijselijke remake uit 1997 wel maakt). Fred Zinnemann en scenarist Kenneth Ross houden bewust afstand: ze hebben meer aandacht voor het mechanisme van de politieke aanslag dan voor de personen die zo’n aanslag moeten uitvoeren dan wel voorkomen. In de mindere momenten van de film leidt dat tot een gortdroge opsomming van feiten en gebeurtenissen, maar de cumulatie van hiervan sleurt je toch beetje bij beetje het verhaal in. Een ander nadeel van de ‘objectieve’ aanpak is dat je op den duur door de bomen het bos niet meer ziet bij de expansieve cast. De personages zijn slechts radertjes in een ingewikkelde maar geoliede machine: ze zijn zelden wezens van vlees en bloed voor wie we empathie kunnen voelen.

Edward Fox is bovendien een intrigerende keuze voor de jakhals omdat hij met zijn aristocratische trekken en spreekpatronen op het randje van de miscast balanceert. Hierdoor heb je als kijker toch vaak moeite hem als een geloofwaardige huurmoordenaar te erkennen. Als vermommingsspecialist die keer op keer de autoriteiten om de tuin leidt, valt Fox helemaal door de mand. Zijn tegenstrever, Michel Lonsdale, is een veel betere match met het personage, maar hij duikt helaas slechts op na een uur. De acteur krijgt dus onvoldoende de kans zijn stempel op de film te drukken. Spijtig, want Lonsdale zet zonder meer dé prestatie van de prent neer. De bijrollen vallen nauwelijks op in de positieve zin: acteur en personage zijn zodanig één met elkaar dat je je er geen vragen bij stelt.

The Day of the Jackal zal 35 jaar na de eerste release geen spek zijn voor ieders bek. Het moeilijkste is om het te lang uitgesponnen eerste uur te doorspartelen. Wie daarin slaagt, wordt beloond met een thriller die met de minuut beter wordt en de vergelijking met moderne suspensefilms kan doorstaan. Dat is niet zozeer de verdienste van de regie of het scenario, maar van de montage. Fred Zinnemanns films zijn allemaal gezegend met een uitgekiende montage en – op High Noon na – is dit misschien de meest geslaagde van allemaal. De Oscargenomineerde monteur Ralph Kemplen hanteert in The Day of the Jackal niet enkel een urgente stijl, hij kiest er ook voor om de climax van vele scènes abrupt af te breken, waardoor de kijker constant een beetje in het ongewisse wordt gelaten. Als metafoor voor de onvoorspelbaarheid en frustratie bij zowel huurmoordenaar als politieapparaat werkt het montagetrucje uitstekend.



BEELD EN GELUID
Deze release dateert uit de eerste jaren van dvd (rond de eeuwwisseling), wat verklaart waarom de transfer niet anamorfisch is. Dat hypothekeert al meteen de kwaliteit van het beeld. Scherpte en contrast halen dan ook op hun best een middelmatig niveau, terwijl de kleuren flets overkomen. Grain is een constante in de transfer, terwijl ook printbeschadigingen niet zijn weggewerkt. Slecht kan je de beeldtransfer niet noemen, maar de film verdient beter. Het geluid staat in de vorm van een monotrack op de dvd en slaagt er niet in een noemenswaardige dynamiek te creëren. Ook de mix is zeker geen topniveau.

EXTRA’S
Naast een Trailer (2 min.) bevat de dvd enkel een reeks Production Notes, die gelukkig zeer te pruimen zijn en veel interessante informatie bevatten.

CONCLUSIE
The Day of the Jackal is een spannende thriller in documentairestijl waarin de ware feiten achter een poging tot moord op de Franse president De Gaulle uit de doeken gedaan worden. Geregeld is de prent iets te droog en methodisch, maar het laatste halfuur levert uitstekende suspense op. Beeld en geluid halen slechts een middelmatig niveau. De bonussectie is evenmin een hoogvlieger.