Het acht man sterke Alexandria Police Orchestra, een Egyptisch gezelschap in lichtblauwe kostuums met bijpassende petten, stapt midden in de woestijn van de bus. De band is onderweg naar de Gazastrook voor de openingsceremonie van een Arabisch cultureel centrum, maar het lege landschap van grauwe zandduinen voorspelt niet veel goeds. In de verte zien de muzikanten de huizenblokken van een Israëlische nederzetting. Aan een cafeetje houden ze halt en hun chef luitenant-kolonel Tawfiq Zacharya (Sasson Gabai), een veertiger met een nors gezicht en een grote neus, vraagt aan waardin Dina (Ronit Elkabitz) of ze op de goeie weg zijn. Hier is geen Arabisch cultureel centrum, zegt ze monkelend, en ook geen Israëlisch cultureel centrum, eigenlijk is hier helemaal niets. De Egyptische militairen kijken beduusd om zich heen. Het verbaast ze niets en hun collega Khaled (Saleh Bakri), die in het busstation met de loketbeamte stond te flirten terwijl hij naar de bus behoorde te informeren, krijgt een uitbrander van de chef. We hebben vandaag nog niet gegeten, zegt hij protesterend. Dus vraagt Tawfiq aan de Israëlische eigenares van het cafeetje of ze voor ontbijt kan zorgen voor z’n manschappen. Er gaat vandaag geen bus terug, vertelt ze hem een tijdje later, pas morgenochtend. Of er een goedkoop hotelletje in de buurt is? Niet in dit dorp, is haar geamuseerde antwoord.

 

 

Regisseur Eran Kolirins The Band’s Visit  is het soort film dat vanaf de eerste scène de aandacht trekt: acht Arabieren in hemelsblauwe pakken, midden in de Israëlische woestijn op zoek naar een cultureel centrum in het verkeerde dorp; een stel benauwde mannen op vreemd grondgebied, bijna platzak en nauwelijks in staat om zich in het Engels, laat staan in het Hebreeuws uit te drukken. Gelukkig komt Dina met een oplossing: zij kan Tawfiq en Khaled een slaapplaats voor de nacht aanbieden. De rest van het gezelschap kan bij twee stamgasten terecht. Daarmee zijn alle elementen in stelling gebracht voor een comedy vol humor en groteske misverstanden. Maar het pakt anders uit, want Eran Kolirin kiest voor een serie intimistisch portretten waarin melancholie, eenzaamheid en desillusie centraal staan. De Joodse Dina, aanvankelijk ongeïnteresseerd en zelfs een beetje arrogant – of is het onverschillig? – ontpopt zich als een geëmancipeerde vrouw die haar vooroordelen over Arabieren aan de kant zet en een menselijke oplossing voorstelt voor een prangend probleem. In gebrekkig Engels richt ze zich tot de schuchtere luitenant-kolonel die het duidelijk niet gewend is om met openhartige en mondige jonge vrouwen om te gaan. Zijn antwoorden zijn formeel en correct geformuleerd, vriendelijk, maar gereserveerd in een wat haperend en houterig, maar correct Engels. Wegens force majeure ziet hij zich gedwongen om op haar voorstel in te gaan, maar niet alvorens zijn mannen de levieten te lezen en hun te wijzen op hun grote verantwoordelijkheid om de regels van het korps in acht te nemen en moeilijkheden met de gastvrouwen en -heren te vermijden. Terwijl Dina zienderogen ontdooit en op een vriendschappelijk manier met haar gasten probeert om te gaan, houdt Tawfiq zich gedeisd. Uit niets blijkt zijn interesse, zijn afkeer of zijn verwondering wanneer Dina een diepgedecolleteerde jurk aantrekt en hem vraagt om zijn mening. Zij heeft plannen of minstens hoop. In de ranzige verlatenheid van de godvergeten joodse nederzetting gaat er bij de jonge vrouw een vuurtje branden, eentje dat voor even de eenzaamheid van haar mooie gezichtje laat verdwijnen. Dina heeft haar toekomstplannen een voor een in rook op zien gaan. Ze heeft er zich bij neergelegd. Of tenminste grotendeels. In een bijna leeg restaurantje wijst ze Tawfiq op een getrouwde man met wie ze af en toe iets heeft.  Het klinkt koud en emotieloos. Zelfs overspel is hier saai.

 

 

Luitenant-kolonel Tawfiq Zacharya is beslist degene die het meest op de sympathie van de kijker mag rekenen, ondanks zijn law & order-trekjes. Regisseur Eran Kolirin schildert hem als een stille en intelligente man die een zware last torst en die door omstandigheden heeft leren relativeren. Terwijl hij kort na aankomst zijn ondergeschikte Khaled nog een degradatie belooft als gevolg van de foute reisroute, zien we hoe hij gaandeweg sympathie opbrengt voor zijn veel jongere collega, want Khaled is een brave, misschien een beetje een womanizer, maar eentje met een warm hart als seksegenoten in moeilijkheden komen. Voor alle betrokkenen wordt het een eenzame en weinig spectaculaire nacht, maar ook eentje die ze niet gauw zullen vergeten, eentje waarop ze later zullen terugkijken met weemoed en een warm gevoel.

 

Ondanks de opnamen van lege autowegen en een verlaten autowegkruispunt, legt Eran Kolirin niet per se de nadruk op de verlatenheid en de algehele leegte van de omgeving. Die indruk komt veeleer tot stand door de manier waarop hij de innerlijke onvoldaanheid en het gebrek aan perspectief van zijn hoofdpersonages zichtbaar maakt. De immense zandvlakte, de doodse straten, het kille wegrestaurant en die eenzame jongeman die elke avond aan de telefooncel op een belletje van zijn verloofde wacht, ze onderstrepen alleen maar wat iedereen ziet of al veel langer weet: dit is het einde van de wereld, een plek waar gekwetste zielen zich verstoppen. De muzikanten van het Alexandria Police Orchestra zijn de stille getuigen van een drama dat zich voor hun komst al volop voltrok en dat ook na hun vertrek tot in de oneindigheid voortduurt. Eran Kolirin forceert geen happy end en dat is een uitstekende keuze: verlangens worden niet uitgesproken, handelingen niet uitgevoerd en toch is de grens overschreden die vreemdelingen scheidt van andere vreemdelingen, in dit geval Egyptenaren en Israëlisch, voormalige vijanden, en het is bemoedigend dat ze als doodgewone mensen met elkaar om kunnen gaan. Er is nog hoop.

 

 

Over de humor in The Band’s Visit hebben we het nog niet gehad, want ondanks al het voorgaande is die wel degelijk in deze film aanwezig, zij het op een al even fijnzinnige manier als de emotie en de menselijke warmte. Het belangrijkste kenmerk van Kolirins aanpak is beslist zijn keuze om geen onderscheid te maken en beide groepen (Arabieren en Israëli’s) met hun specifieke eigenschappen en gebreken te tonen, alhoewel Dina en haar beide kompanen, twee jonge joodse mannen die schijnbaar op hun stoeltje op het terras van het cafeetje vastgelijmd zijn, toch iets meer te leiden hebben van frustraties en gedragsstoornissen dan de leden van het Alexandria Police Orchestra. Maar de humor gaat uiteindelijk ten koste van alle personages in deze film, waardoor nog meer dan vermoed de indruk groeit dat mensen overal op elkaar lijken, ondanks hun huidskleur, hun typische klederdracht, hun geloofsovertuigingen en hun culturele achtergrond.

 

In 2007 wees de Academy of Motion Pictures The Band’s Visit af voor de categorie Beste Buitenlandse Film omdat in meer dan de helft van de dialogen Engels als voertaal gebruikt wordt. Een jammer beslissing, want een nominatie voor de Oscar is zondermeer een garantie voor een ruime verspreiding en veel media-aandacht en die had deze film beslist verdiend. Enfin, voor hij definitief in de vergetelheid verdwijnt, krijgt u de kans om u deze kleine witte parel te bekijken. Een goede raad: haal deze dvd in huis, u zal het zich niet berouwen.

De beelkwaliteit van deze dvd is overwegend goed en bij momenten zelfs uitstekend. Vooral de kleuren zijn vaak indrukwekkend wanneer ze voor de grauwe achtergrond worden geplaatst. Het beeld is evenwel niet altijd even scherp, maar dat valt misschien minder op op kleine schermen. Ongerechtigheden, vuiltjes, witte stippen, filmgrain, etc. zijn niet te bespeuren.Het geluid staat in een 5.1-versie, maar gezien de beperkte effecten worden er geen potten gebroken. Kolirin kiest regelmatig voor een streepje muziek, maar overdrijven doet hij nooit. Hij laat ook ruimte voor de stilte van de woestijn en het geluid van leegte. De dialogen zijn altijd goed verstaanbaar en via de achterst kanalen is er sprake van een subtiele surround. De subwoofer heeft vrij.

De dvd bevat een Originele Bioscooptrailer, Andere Trailers uit het Movie Affairs-aanbod en The Making of The Band’s Visit, een reportage van ruim 47 minuten die wordt ingeleid door Eran Kolirin himself. Hij praat over de vele locaties die hij heeft bezocht om uiteindelijk bij Yeroham in de woestijn uit te komen; over de typische communistische architectuur van de plek, toen wellicht het symbool van de grote droom, nu eerder een grafsteen van die droom. Hij vertelt ook hoe een Egyptische taalkundige werd ingehuurd om de Palestijnse acteurs te coachen, want het Egyptisch dialect wijkt sterk af van het Palestijns. Bovendien sprak Sasson Gabai een Iraaks-Arabisch dialect, wat de zaken niet vergemakkelijkte. Kolirin wijst ook op het belang van de muziek in zijn film en op de rol die de stilte en het geluid van de woestijn spelen om de plek waar het zich allemaal afspeelt te definiëren. De ondertitel autobiografisch zet hijzelf tussen haakjes en wijst erop dat alleen de algemene contouren van zijn scenario persoonlijke tinten hebben, niet het feitenmateriaal zelf. Voorts uitgebreide interviews met Ronit Elkabetz (Dina) en Sasson Gabai (Tawfiq) over hun rol en de samenwerking met de regisseur, met Habib Shehedeh Hanna (componist) over de muziek en met Doron Ashenazi (costume design) over de aankleding van de acteurs. Vooral de gesprekken met de beide acteurs zijn een beetje te lang om interessant te blijven en het camerawerk is niet altijd even professioneel. Bovendien leiden de omgeving en de achtergrondgeluiden vaak af. De reportage eindigt met een reeks setopnames (7 min.), niet bijzonder interessant, maar ze tonen wel dat het opnamewerk in de woestijn bij 40° niet altijd even prettig was wegens de felle wind en het stof.

The Band’s Visit is een kleine wondermooie film zonder veel actie, zonder spectaculaire gebeurtenissen, waarin de nadruk ligt op de interactie tussen mensen die onder normale omstandigheden elkaars pad nooit kruisen. Gezien de omstandigheden zou je als kijker eerder vijandigheid of wrevel verwachten, maar het tegengestelde is het geval met een verrassend effect tot gevolg. Prachtig acteerwerk, fijnzinnige humor en kleine menselijke tragedies trekken de aandacht in deze innemende en hartverwarmende film.