FILM
Glenn Holland (Richard Dreyfuss) heeft tien jaar rondgezworven, aan de kost komend als muzikant. Ondertussen heeft hij zijn vrouw Iris (Glenne Headly) leren kennen, en probeert zich te settelen. Zijn grote droom is een groot klassiek werk te schrijven, en aangezien hij ook een diploma onderwijs op zak heeft, meent hij dat hij wel op vier jaar tijd binnen kan zijn, en zijn vele, vele vrije uren die iedereen in het onderwijs heeft (ondergetekende kan er van meespreken) aan zijn compositie kan wijden. De eerste ontnuchtering volgt wanneer turnleraar Bill Meister (Jay Thomas) hem vierkant uitlacht wanneer hij het over vrije tijd heeft. De tweede ontnuchtering volgt wanneer Holland zijn pupillen een dappere poging tot muziek heeft horen spelen. Echt plezier in het lesgeven heeft hij niet - hoe zou je zelf zijn als je leerlingen de ganse week door met een kop rondlopen die is blijven steken op maandagmorgen? - en de directrice, Jacobs (Olympia Dukakis) geeft hem zelfs een uitbrander omdat hij bij het belsignaal de enige leraar is die sneller de klas uit is dan zijn studenten. Na enkele maanden knapt er toch iets, en probeert Holland toch het onderste uit de kan te halen wat motivatie betreft. Voor hij het weet is zijn tussendoor-job een voltijdse bezigheid geworden die hij met hart en ziel beleeft, en is de rebelse muzikant een braaf burgermannetje geworden, die tijdens de vakantie nog zijn leerkrachtensalaris aandikt met rijlessen geven.


Vier decennia lang passeert een amalgaam aan studenten de revue: Gertrude Lang (Alicia Witt/Joanna Gleason), die erg graag klarinet zou leren, maar geen noot zuiver kan spelen; Louis Russ (Terrence Howard), voor wie muziekles de enige manier is om niet van school getrapt te worden, en die uiteindelijk als kanonnenvlees voor Viëtnam verscheept wordt; Rowena Morgan (Jean Louisa Kelly), een meisje met een stem als een nachtegaal die zodanig verliefd is op haar leraar dat zijn huwelijk aan het wankelen geraakt, en vele, vele anderen. Holland beleeft triomfen wanneer hij een schoolfanfare uit de grond stampt, recitals organiseert, en op latere leeftijd op de bres springt wanneer de schrapgrage nieuwe directeur Wolters (William H. Macy) alle niet-essentiële vakken zoals muziek wil laten vallen. Privé krijgt Glenn Holland ook enkele harde noten te kraken: zijn zoon Cole (Nicholas John Renner/Joseph Anderson/Anthony Natale), die hij zo graag kennis had laten maken met de wondere wereld van de muziek blijkt van bij de geboorte doof te zijn, wat de verstandhouding niet bevordert. En zo glijdt Mr. Hollands leven voorbij; op een dag kan Wolters hem ook wegsaneren, en is de dynamische jongeling van weleer een oude lastpost geworden. Wat hem, cynisch als hij is, nog de opmerking ontlokt "too old to start a rock band now". Een rockband zit er inderdaad niet meer in, maar of zijn teerbeminde "opus" ooit nog zal afgeraken? Come and see.


Af en toe blijven we, ondanks de steile opgang van het medium DVD, hier in de Benelux toch nog verstoken van kwalitiatieve films zoals deze hier, waardoor we noodgedwongen moeten uitwijken naar het Verenigd Koninkrijk. Mr. Holland's Opus is een onvervalste tearjerker die het idealisme van leerkrachten bezingt, en één lange loftrompet steekt over de wijze waarop goede leraars een inspiratiebron kunnen zijn voor hun pupillen. De situaties zijn, om het met een cliché te zeggen, uit het ware leven gegrepen, en de kleine succesjes en tegenslagen zijn misschien geen werelds, oneindig drama, maar behoren toch tot het sociale cement dat de maatschappij aan elkaar doet kleven, en wat dat betreft is Mr. Holland's Opus een zeer correcte, eerlijke prent. De universaliteit van het gegeven wordt hierbij vergroot door de onderwijsperiode van Glenn Holland uit te smeren over vier decennia, met elk hun eigen verschillende en toch zo gelijkende jeugd, inclusief zeden en gewoonten. De rock 'n' roll van de sixties, de disco uit de jaren zeventig, de moord op John Lennon aan het begin van de jaren '80, en tenslotte de negentiger jaren met hiphopmuziek en rare kapsels, worden aan elkaar gebreid door middel van film- en nieuwsfragmenten, en de soundtrack varieert van de klassiekers Beethoven en Bach, de neo-klassieke Gershwin, over The Spencer Davis Group, Stevie Wonder en Jackson Browne tot en met De La Soul, wat de soundtrack tot één van de meest onwaarschijnlijke combinaties maakt die een mens met zijn mierenverstand zich mogelijkerwijs kan inbeelden; daar bovenop is er nog de originele filmscore van de hand van Michael Kamen. Richard Dreyfuss speelt op rijpere leeftijd een rol die hem helemaal niet typecast, en hield eertijds aan zijn doorleefde vertolking van de gedreven Mr. Holland nog een Oscarnominatie over. Overigens verdient vooral de schminkafdeling een pluim, omdat ze één acteur op zeer geloofwaardige wijze veertig jaar ouder maken - je moet het gezien hebben om het te geloven. Af en toe wordt de dialoog wat melig, zoals wanneer dankzij Mr. Hollands bemoedigend woordje, de roodharige Gertrude plots wél klarinet kan spelen, maar het goedkopere soort van sentiment wordt toch voldoende afgewisseld met een pure, eerlijke dosis pathos, wanneer Mr. Holland op het einde van zijn carrière glorieus de trappen af loopt, en zich een ovatie van vier generaties studenten laat welgevallen. Mr. Holland's Opus is samengevat één van de betere films in zijn genre, goed geacteerd, visueel vlot, en bevat een flinke dosis humor, spitse dialogen en de nodige portie zelfrelativering. Wat kan je nog meer wensen?


BEELD EN GELUID
Blijkbaar heeft de release op een single layer disc de technische specificaties van de disc geen goed gedaan. Vooral het geluid heeft enorm te lijden: de disc bevat slechts een Dolby Digital 2.0-geluidsspoor, wat voor een film die centraal rond muziek draait toch echt wel beter moet kunnen. Het geheel mist richting, de vele muzikale scènes missen diepgang, en de dialoog klinkt soms wat aan de holle kant. Wat het beeld betreft zijn we meer tevreden: de originele aspect ratio is behouden, de filmgrain is absoluut minimaal, en afgezien van een occasioneel wit printvlekje krijgen we een scherp beeld zonder al te veel compressiefouten. Alleen zitten er soms enkele pijnlijke voorbeelden van colour bleeding in het beeld, vooral in de scènes met het Gershwin-recital. Nederlandse ondertiteling ontbreekt, dus moeten we het maar met het Engels voor gehoorgestoorden (zeer toepasselijk) stellen; de dialoog wordt nauw gevolgd, ook de muziekteksten worden mee ondertiteld, in sommige stukken van de film een niet onbelangrijk gegeven, en zelfs titel en uitvoerder worden telkens genoemd.

EXTRA'S
Ook voor extra's was er op deze disc geen plaats, afgezien van een 4:3 trailer, niet ondertiteld. Een rondleiding in de schminkstudio of de geluidsstudio was een welkome aanvulling geweest, maar het heeft niet mogen zijn.


CONCLUSIE
Mr. Holland's Opus is een levenskunstige film met een ongezien breed spectrum aan muzikale stijlen, die de film voor muziekliefhebbers nog eens extra de moeite maakt. Een knusse, warme film voor op een koude winteravond.