FILM
Na haar opleiding in een nonnenklooster, keert de jonge Emma terug naar haar geboortehuis in Normandië. Ze is goed opgeleid en aantrekkelijk en dus klaar voor het huwelijk. Dat sluit ze met de iets oudere Charles Bovary (Henry Lloyd-Hughes), een arts van opleiding, die haar meeneemt naar zijn burgerwoning in Yonville, een dorp tussen Abbeville en Amiens, ruim 100 km ten noordoosten van Rouen. Maar Charles heeft een drukke praktijk en dus is hij overdag van maandag tot vrijdag afwezig. Voor Emma valt er in zijn ruime, maar schraal ingerichte huis weinig te beleven. Ze verveelt zich, ze heeft niets om handen, ze verliest haar koelbloedigheid.

Al meteen na haar aankomst in Yonville maakt ze kennis met een paar zakelijke relaties van Charles Bovary, maar het is Léon Dupuis (Ezra Miller, We Need to Talk about Kevin, 2011), een medewerker op één van de kantoren, die halsoverkop op Emma verliefd wordt. Ze houdt de boot af, want een buitenechtelijke relatie kan haar positie in de kleine gemeenschap aantasten en haar huwelijk vernietigen. Léon zegt z’n baantje op en vertrekt naar Parijs. Aan de charmes van de jonge markies Rudolphe (Logan Mashall-Green, The Perks Of Being A Wallflower, 2012) kan Emma evenwel niet weerstaan. Ze beginnen een relatie, maar als ze aandringt om haar uit Yonville weg te halen, verbreekt de markies de relatie en verdwijnt eveneens met de noorderzon. Ondertussen heeft Emma het huis van Charles Bovary een flinke make-over gegeven: nieuwe tapijten, gestoffeerde stoelen, gordijnen versierd met gouddraad en voor zichzelf een heel nieuwe garderobe. Als de totale schade oploopt tot meer dan 10.000 frank en de plaatselijke winkelier Monsieur Lheureux z’n rekening stuurt en nadien een deurwaarder omdat Emma’s echtgenoot onmogelijk dat hoge bedrag kan ophoesten, raakt ze in paniek en zoekt een uitweg die er niet is.
 

Gustave Flauberts roman Madame Bovary (1857) behoort tot de wereldliteratuur en is in de voorbije 100 jaar heel vaak verfilmd en nog vaker in het theater opgevoerd. Eén van de uitvoerigste bewerkingen is van de hand van regisseur Tim Fywell uit 2000, met Frances O’Connor en Hugh Bonneville in de hoofdrol, waarin scrupuleus het origineel van Flaubert wordt gevolgd. De versie van Sophie Barthes is ruim een halfuur korter, wat ten koste gaat van de introductie van de hoofdpersonages en hun onderlinge verhouding, en nog veel meer ten koste van de karakterisering. Het is vanaf het begin duidelijk dat de regisseur alleen geïnteresseerd is in de vrouwelijke hoofdfiguur, waarbij observatie de plaats inneemt van de in Flauberts roman vaak gebruikte dialogue intérieur. Barthes’ camera zit Emma dicht op de huid, want alleen door de registratie van de minste verandering in haar gelaatsexpressies en haar voorzichtige bewegingen vangen we indrukken op van haar innerlijke gesteldheid en fantasieën die een neerslag krijgen in haar romances met andere mannen en haar schijnbaar ongebreidelde kooplust. We zien wanhopige pogingen om te ontsnappen aan een realiteit waaruit ontsnappen eigenlijk onmogelijk is, want het burgerlijke milieu waarin ze terechtgekomen is oordeelt scherp over gedrag dat als niet toelaatbaar ervaren wordt.
 

De enige man die haar niet wil versieren maar die haar wel in zijn netten vangt is de stoffenhandelaar Monsieur Lheureux (Rhys Ifans, Exit Through The Gift Shop, 2010), een weinig scrupuleus heerschap wiens spreekwoordelijke geluk (hij heeft z’n naam niet gestolen) gebouwd is op zijn kunst om de ijdelheid van naïeve dames uit het burgerlijk milieu aan te scherpen, vrouwen van wie hij weet dat ze nauwelijks een benul hebben van de waarde van geld en de betekenis van het financiële begrip krediet. En je kan ervan op aan dat de nonnen in het klooster hun pupillen dergelijke wetenswaardigheden niet bij hebben bijgebracht. Geld was in de 19de eeuw een exclusieve mannenzaak. Emma is met andere woorden nauwelijks voorbereid op de wereld waarin ze terecht is gekomen, niet wat zakelijke aangelegenheden en nog minder wat mannen betreft.
 

Sophie Barthes brengt het allemaal mooi in beeld, waarbij de natuur en de donkere vertrekken van Charles Bovary’s huis vaak als spiegel worden gebruikt voor Emma’s verstoorde gemoedsrust. Mia Wasikowska past precies in de sfeer waarin de regisseur Emma Bovary wil situeren, want de ingehouden manier waarop de Australische het personage gestalte geeft, draagt bij aan het gevoel van desolatie, zinloosheid en hopeloosheid dat weinig goeds voorspelt. Wasikowska draag de film als het ware op haar eentje, want noch de beide minnaars, noch haar goed menende maar wat saaie echtgenoot worden door de regisseur voldoende uitgewerkt om het verschil te maken. De manipulatieve en sluwe stoffenhandelaar Lheureux, een figuur die zo lijkt weggeplukt uit de romans van Charles Dickens, lijkt – ondanks een beperkt aantal scènes waarin hij op de voorgrond treedt – veel belangrijker voor de keuzes die Emma Bovary uiteindelijk maakt, al moeten we haar ontgoocheling over de reacties van haar beide minnaars in het hele proces niet onderschatten. Rhys Ifans is perfect gecast voor de rol van de perfide Monsieur Lheureux, die met naar onze maatstaven zeer doorzichtige technieken zijn slachtoffer in een financiële val lokt, en als kijker besef je dat haar plattelandsdoktertje aan het einde van de rit onmogelijk haar vele uitgaven zal kunnen betalen. Te laat beseft de in een klooster opgevoede jonge vrouw dat er ook slechte mensen in de wereld zijn.
 

Als Sophie Barthes’ film uiteindelijk onder de verwachtingen blijft, dan is dat het gevolg van de afstandelijkheid waarmee zij de romanfiguren van Flaubert in beeld brengt. Haar belangstelling betreft veel meer de (overigens geslaagde) mise-en-scène en de situering van de handeling in het 19de-eeuwse tijdskader, dan de emotionele karakterisering van de personages. Bijgevolg is het voor de kijker moeilijk om zich met Emma Bovary te identificeren, terwijl de mannelijke figuren (echtgenoot, minnaars) nauwelijks interesse op kunnen wekken. Meest fout gecaste acteur is wellicht Paul Giamatti (The Illusionist,  2006; 12 Years A Slave, 2013) die met z’n zware Amerikaanse accent helemaal uit de toon valt, maar die door de regisseur schijnbaar alleen is aangetrokken opdat de film ook aan de andere kant van de Atlantische Oceaan enige aandacht zou krijgen. Het personage Monsieur Homais stelt nl. niets voor.