In het Rome van de eerste eeuw van onze tijdrekening betwisten twee jongemannen elkaar het eigendomsrecht over de jonge knaap Gitone. Encolpio en Ascilto raken het niet eens en besluiten om hun eigendommen te verdelen en elk hun eigen weg te gaan. Gitone wordt de keuze gelaten en hij opteert ervoor om Ascilto te volgen, tot groot verdriet van Encolpio met wie hij net de nacht heeft doorgebracht. Na een heftige aardbeving lopen de beide vrienden elkaar evenwel opnieuw tegen het lijf en na een reeks avonturen zijn ze betrokken bij de kidnapping van een tweeslachtige halfgod uit een tempel. Die was er al niet zo erg goed aan toe en sterft dan ook tijdens hun lange tocht door een woestijnachtig landschap. Encolpio, die de halfgod van drank en voedsel behoorde te voorzien, wordt schuldig verklaard en krijgt een zware straf: impotentie. Hij moet op zoek naar een godin die hem van de vloek bevrijdt.
 

 

Het verhaal van Satyricon is gebaseerd op het gelijknamige boek van Gaius Petronius Arbiter, een Romeinse schrijver die na z’n carrière als consul en stadhouder in Klein-Azië aangesteld werd als opperceremoniemeester aan het hof van keizer Nero tot wiens intieme vriendenkring hij behoorde. Van zijn poëtisch werk zijn fragmenten bewaard gebleven en het grootste gedeelte van z’n enige schelmenroman Satyricon waarin o.a. de schatrijke parvenu Trimalchio wordt opgevoerd, een figuur die op een rake en geestige manier wordt gekarakteriseerd en die een centrale rol speelt in een surrealistisch gezelschap dat zich vaak te buiten gaat aan obsceniteiten. Tussen het verhaal van Encolpio, Ascilto en hun lustslaafje Gitone weeft Gaius Petronius realistische beschrijvingen van de Romeinse keizertijd, waardoor het werk historische waarde heeft, mede door de grote mensenkennis die eruit blijkt.
 

 

Federico Fellini maakt dankbaar gebruik van het werk van Gaius Petronius om z’n verhaal te stofferen en uiteraard voegt hij hier en daar typische Felliniaanse ingrediënten als overdrijving en uitvergroting toe om het geheel extra te kruiden, want het oude Rome kan in de ogen van Fellini nooit decadent genoeg zijn. Waar de tekst van de schrijver hapert zoekt de regisseur vaak zelf naar de meest logische oplossing, maar vaak breekt hij het verhaal gewoon midden in een zin af op de plaats waar de tekst ook ophoudt. Het resultaat is een film zonder rechtlijnige verhaalstructuur waarin losjes aan elkaar gebreide fragmenten en scènes voor de toeschouwer een samenhangend beeld moeten schetsen van de avonturen van Encolpio en Ascilto. Daarin slaagt de regisseur uitstekend, want z’n beide hoofdfiguren vormen niet meer dan een aanleiding om de decadente sfeer van de keizertijd en de zin voor perversies en obsceniteiten in de verf te zetten. Daarvoor kiest Fellini acteurs en extra’s met karakteristieke kopjes die ook in zijn latere film Roma (1972) terugkomen en die in exotische toiletten gewikkeld en fel geschminkt worden met haast dierlijke trekken als gevolg.
 

 

Net zoals in Roma is karakteruitdieping niet de sterkte kant van de regisseur. Encolpio en Ascilto zijn op het einde van de film dezelfde onbekende figuren als in de allereerste scène en de toeschouwer/kijker kan zich op geen enkel ogenblik met de beide jongemannen identificeren, laat staan dat dat al Fellini’s bedoeling zou zijn. Satyricon speelt zich zoals vele andere films van de Italiaanse regisseur in z’n eigen beperkte fantasiewereld af en buitenstaanders wordt een blik gegund op wat daar gaande is, maar van participatie is geen sprake: de toeschouwer als gluurder.

 

Voor de dvd-release is de film gerestaureerd, maar toch zijn er te veel witte puntjes en zelfs af en toe enkele flinke witte lijnen over het hele beeldscherm om van een perfecte reparatie te spreken. Voor de muziek is een beroep gedaan op vier componisten, waaronder uiteraard huiscomponist Nino Rota, en mede omdat er in de film zelf veel muziek gemaakt wordt, is die opvallend aanwezig.
 

Niet meer dan enkele Andere Trailers.

 

Visueel is Satyricon van Federico Fellini zonder meer een meesterwerk, daarover is geen discussie mogelijk. Als u geneigd bent u deze dvd aan te schaffen omdat de film hier en daar in de geschreven pers de hoogste score krijgt, willen we u toch even waarschuwen: als u van een goed verhaal en intense acteerprestaties houdt, dan is deze arthousefilm wellicht niet meteen wat u zoekt. Fans van het werk van deze Italiaanse grootmeester en liefhebbers van kunstzinnige films houden er rekening mee dat 124 minuten een heel lange zit is en dat er in het laatste halfuur toch enigszins sprake kan zijn van langdradigheid wegens de fragmentarische aanpak van Federico Fellini, mede wegens het onvolledige oorspronkelijke tekst van Gaius Petronius.