FILM
Atonement van regisseur Joe Wright (Pride & Prejudice, 2005) is beslist één van de beste films van 2007. Jammer genoeg keek de Oscarjury de andere richting uit en luisterde ze alleen naar de muziek waardoor Dario Marianelli (Shooting Dogs en Goodbye Bafana) het felbegeerde beeldje mocht in ontvangst nemen voor de Best Original Score, maar dat is een povere troost, zowel voor de regisseur als voor de hoofdrolspelers van Atonement die stuk voor stuk het beste van zichzelf geven in deze aangrijpende en intelligente verfilming naar het gelijknamige boek van de succesvolle Britse romanschrijver Ian McEwan, één van de allergrootsten uit de hedendaagse Engelse literatuur, met een fijne neus voor verrassende en onverwachte verhaallijnen, plotwendingen en intriges, waardoor dit romantisch drama uitgroeit tot een indrukwekkende vertoning.



Atonement begint op het landgoed van de gefortuneerde familie Tallis op het Engelse platteland eind jaren dertig. De oudste dochter Cecilia (Keira Knightley) heeft een zwak voor de zoon van de huishoudster, Robbie Turner (James McAvoy) die door Mr. Tallis onder de vleugels is genomen en voorbestemd voor een opleiding als arts in Oxford. Het standenverschil maakt Cecilia niets uit, ze is verliefd, maar dat verstopt het zo goed als mogelijk voor haar jonge buurman. Haar jongere zusje Briony (Saoirse Ronan), dertien, een beetje een regelneef en auteur van een eerste toneelwerkje, heeft ook een boontje voor Robbie en als zij vanuit haar kamervenster Cecilia en Robbie bij de fontein ziet, trekt ze de foute conclusies. Dat komt de kijker te weten wanneer regisseur Joe Wright kort daarna het fragment opnieuw toont, maar dan niet vanuit Briony's standpunt. Dan blijkt dat de tortelduifjes een klein misverstand hebben over een gebroken vaas. Later die dag krijgt Biony een briefje van Robbie in handen, gericht aan Cecilia, waaruit ze besluit dat de jonge tuinman een seksmaniak is. 's Avonds, tijdens een dineetje waarvoor Cecilia's broer Leon (Patrick Kennedy) z'n oude speelmakker heeft uitgenodigd, is Briony getuige van een klein drama in de tuin. Opnieuw trekt ze foute conclusies, waardoor het leven van Robbie en Cecilia, maar ook haar eigen leven voor altijd in de war wordt gestuurd.

Vier jaar later, het is dan juni 1940, zit Robbie midden in het oorlogsgeweld in Noord-Frankrijk. De Britten zijn de Fransen te hulp gesneld na de Duitse blitzkrieg, maar het Britse invasieleger moet het onderspit delven. Met z'n 300.000 wachten ze op het strand van Duinkerken om te worden gerepatrieerd. Op de smalle strook langs de Noordzee is de chaos totaal: legervoertuigen worden onklaar gemaakt en paarden afgemaakt om te voorkomen dat ze in de handen van de vijand vallen; met een bang hart wachten de manschappen de reactie van de Duitsers af. Voor vele honderden zwaargewonden zal de redding te laat komen. Cecilia werkt ondertussen als hoofdverpleegster in een legerziekenhuis in Londen. Ze heeft Robbie voor zijn vertrek naar het continent nog een keer kort gesproken en hem trouw beloofd, want zonder hem is haar leven zinloos. Biony, ondertussen achttien, is ten slotte niet naar Oxford gegaan, zij werkt als verpleeghulpje in een lazaret waar zwaar gewonde soldaten hun laatste zorg krijgen. Ik wil me nuttig maken, schrijft ze aan haar oudere zus, en of ze met haar een gesprek kan hebben.



60 jaar later zit Briony, inmiddels hoogbejaard, in de televisiestudio om er te praten over haar 21ste roman, haar laatste, zegt ze, want ze heeft terminale kanker. Het boek gaat over twee geliefden aan een fontein en een jong meisje dat dingen ziet die er in werkelijkheid niet zijn… Ze maakt van de gelegenheid gebruik om het een en ander op te biechten.

Joe Wright blijft in zijn filmversie van Atonement heel dicht bij de versie van Ian McEwan. Z'n scenarist Christopher Hampton (Oscar Best Screenplay voor Dangerous Liaisons in 1989) heeft het boek van McEwan tot op het bot uitgebeend en het daarna opnieuw structuur gegeven in zijn scenario met behoud van dié verhaallijnen die essentieel zijn voor de dramatische voortgang van de film. Het resultaat is verbluffend, vooral omdat de McEwan-methode om voor- en achteruit te spoelen in de tijd – waarbij de omstandigheden vanuit het standpunt van verschillende personages worden bekeken – zeer effectieve resultaten oplevert, want via hun interpretatie leren we de karakters kennen van degenen die aan het woord zijn. Bovendien overschrijden auteur en cineast daarbij de dunne lijn tussen realiteit en fictie en waartoe zulks leidt is onvoorspelbaar, waardoor de film in de laatste fase nog alle kanten op kan. Eén van de hoogtepunten van de film is het panorama van het strand van Duinkerken waar tienduizenden Britse soldaten op hun evacuatie wachten. Duizend extra's, driehonderd medewerkers en heel veel CGI-technologie waren nodig om de ononderbroken en vijf minuten durende steadycamsequentie geloofwaardig op film vast te leggen, een tour de force die over het Kanaal is bijgeschreven als een hoogtepunt in de Britse filmgeschiedenis. Voorzien van perfecte muziek, een beetje heroïsch (ondanks de nederlaag) en zelfs met religieuze trekjes, gaat het hier om een pakkend fragment dat beslist de gevoelige plek raakt.



Ster van de film is zonder enige twijfel de 13-jarige Saoirse Ronan die haast moeiteloos het eerste deel van Atonement domineert. Zonder veel bombast schetst ze in een paar trekken het karakter van Briony Tallis, een tiener die gevaar uitstraalt, onberekenbaar en wispelturig en tot alles in staat, uit kinderlijke jaloezie of gewoon omdat ze geconfronteerd wordt met zaken die ze niet begrijpt of nog niet kan begrijpen. De achttienjarige Briony, gespeeld door Romola Gatai, is visueel minder heftig, maar ook zij maakt een stevige indruk, vooral in de confrontatiescène. Vanessa Redgrave ten slotte, op dezelfde manier gekapt en met hetzelfde geboortevlekje in het aangezicht als de jonge Briony, weet bij de kijker medelijden op te wekken als de oude en door wroeging verteerde vrouw. Redgrave hoeft geen krans, zij is een rasactrice met een carrière van een halve eeuw. Wat zij in een paar minuten in Atonement doet, is alleen weggelegd voor de allergrootsten in het vak. Ze is sober, ontroerend en vooral ook ontwapenend. Blijven over Keira Knightley en James McAvoy, degenen waar het allemaal om draait. Voor beide acteurs geldt ongeveer hetzelfde oordeel: ze spelen de sterren van de hemel. Knightley heeft een vrij ingetogen en een beetje een treurige rol met heel weinig opgewekte momenten, maar dat gaat haar goed af. Met haar grote ogen en hoge jukbeenderen is ze bij uitstek geschikt voor karakterrollen van dit kaliber. Bovendien mag ze al dat verdriet compenseren met een sterke persoonlijkheid en een flinke portie wilskracht, wat precies bij haar past. James McAvoy scoort met zijn rol als Robbie Turner voor de derde keer in twee jaar: eerst was er zijn opmerkelijke prestatie in The Last King Of Scotland (2006) en nadien zijn zeer geapprecieerde optreden in Becoming Jane (2007). Als Robbie Turner heeft hij een veelzijdige rol in handen waarin hij komedie en humor met drama kan combineren. Het resultaat is een veelzijdige acteerprestatie, soms aan de ernstige en iets stijvere kant, op andere momenten luchtig, grappig en indringend.

BEELD EN GELUID
Prachtig beeld en een superbe soundtrack, die omschrijvingen volstaat eigenlijk om de puntenscore voor Atonement te verdedigen. Universal levert prachtig werk wat de transfer van de film betreft: zachte en warme tinten in deel 1, hardere en rauwere kleuren in deel 2, scherp, met een uitstekend zwartniveau en veel detail. Er zijn geen ongerechtigheden of andere storende fouten. Visueel is Atonement zonder meer een pareltje. De soundtrack van Dario Marianelli is wondermooi en trekt een hele film lang de aandacht. Hij ondersteunt niet alleen het beeldmateriaal, hij voegt ook wat toe, legt accenten en dat alles zonder de toeschouwer af te leiden: een soundtrack die de investering in de cd-versie zeker waard is. Het geluid is veelzijdig en doet het uitstekend in de surround.



EXTRA'S
Bij de afdeling extra's vindt u een aantal Weggelaten Scènes (ruim 7 min.), niet essentieel voor de voortgang van het verhaal, maar altijd leuk om een overzicht te krijgen van verhaallijnen die oorspronkelijk in overweging genomen zijn; interessante Making of Atonement (27 min.): interviews met de acteurs en de regisseur, een chronologisch overzicht van de verschillende hoofdstukken van de film en de moeilijkheden die moesten worden overwonnen; Van Boek naar Film (5 min.) gaat over de adaptatieproblemen bij het schrijven van het script en bevat een interview met Ian McEwan, de auteur van het boek. U kan de film ook met Commentaar van de Regisseur bekijken en beluisteren. Bij de Andere Trailers vindt u o.a. die van Elizabeth: The Golden Age die voor de gelegenheid vóór Atonement is geplaatst. U kan 'm met één druk op de knop doorspoelen, maar het is een procedure die Dvdinfo.be niet toejuicht. Het kost een punt.

CONCLUSIE
Atonement is een tijdloze film die u vaker dan één keer wil zien en die u ook over tien of vijftien jaar nog kan bekijken, want het gaat hier zonder meer om een perfecte film, zowel visueel als auditief. Regisseur Joe Wright en cameraman Seamus McGarvey (High Fidelity, The Hours en World Trade Center) kwijten zich uitstekend van hun taak en zorgen voor zeer gevarieerd en indrukwekkend beeldmateriaal op een bijna klassiek verhaal van schrijver Ian McEwan. Componist Dario Marianelli schreef een wondermooie soundtrack die terecht een Oscar in de wacht sleepte en de acteurs, die doen gewoon wat van ze wordt verwacht: acteren alsof hun leven er vanaf hangt.