:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> 101 DALMATIANS
101 DALMATIANS (BLU-RAY)
Bespreking door: Werner - Geplaatst op: 2012-09-30
FILM
Gepatenteerde droogstoppel Roger (Ben Wright) wordt door zijn hond Pongo (Rod Taylor) gekoppeld aan de stiffupperlip-dame Anita (Lisa Davis), die zelf de niet onknap uitziende wijfjesdalmatiër Perdina (Cate Bauer) bezit. Pongo ziet Perdita wel zitten en daar komen onvermijdelijk op termijn kleine hondjes van. Vijftien om precies te zijn: alhoewel Roger en Anita de komst van de puppies wel aardig vinden, zijn ze tegelijkertijd clueless hoe ze de jonkies eten moeten geven. Perditas oude schoolmakker Cruella De Vil (Betty Lou Gerson) komt echter met een oplossing in de vorm van een vette cheque. Alleen duidt ongeveer alles erop dat ze de hondjes wil inpikken om ze te transformeren in een exclusieve bontjas. Roger en Anita hebben het zo niet op madammen met een bontjas begrepen en ze raden Cruella aan om de cheque te steken op een plaats waar de zon nooit schijnt. Cruella heeft echter twee voze inbrekers, Jasper (J. Pat O'Malley) en Horace (Frederick Worlock) onder de arm genomen die de hondjes komen kidnappen, en met het aantal dat ze er in het oude landhuis van de familie De Vil gevangen houden, zijn ze duidelijk niet aan hun proefstuk toe, want er zitten er in totaal negenennegentig. Pongo en Perdita trekken er zelf op uit om hun kroost terug te vinden met behulp van een erg solidair netwerk van honden over het hele land, die de "twilight bark" gebruiken.

Drie regisseurs waren er nodig om deze 101 Dalmatians, de verfilming van het amper bekende boek van Dodie Smith uit 1961, tot een goed einde te brengen, een film die toch een beetje een stijlbreuk betekende met de bekakte prinsessen-verhalen van Disney ten voordele van een nieuwe, zwierige, meer cartoonachtige stijl. De jonge Wolfgang Reitherman zou daarna nog ruim de kans krijgen om zijn sporen te verdienen met The Aristocats. De tekenstijl die in deze film wordt gehanteerd is een stuk minder afgeborsteld, zowel qua animatiestijl, waarin de potloodlijnen maar half weggegomd zijn, als qua verhaal: Roger en Anita hebben het te oordelen naar de afmetingen van hun jong startersappartement niet echt breed - maar ze slagen er wel in om voltijds een werkster te onderhouden,in goeie ouwe Londense herenhuisstijl. Het armere segment van de bevolking als helden opvoeren is in een Disneyfilm not done. Ook het verhaal is een stuk rudimentairder geworden dan pakweg Lady And The Tramp: het courten én het huwelijk van de menselijke personages is al na tien minuten en één duik in de vijver voorbij, nog eens tien minuten later zijn er bij de hondjes al puppies te zien. Vervolgens worden de mensen uitgerangeerd en verschuift het evenwicht in het verhaal naar de twee honden die bijlange na geen komische chemie laten opborrelen zoals de stuntelige Roger en de sobere Anita. Pongo en Perdita, die ongeveer de rest van de film min de laatste drie minuten hun queeste naar hun verloren koters ondernemen, zijn een veel meer eendimensionaal en datzelfde kan worden gezegd van de schurken tegen wie ze het moeten opnemen. Maar wat voor een schurken! Met Cruella De Vil heeft Disney mogelijk de meest foute misdadigster ooit ten tonele gevoerd: ze rijdt in een auto alsof ze een drietrapsraket bestuurt, ze ziet eruit als de vrouwelijke versie van Frankenstein die er op relatief jonge leeftijd een levensvoorraad sigaretten heeft doorgepaft (getuige de overlopende asbak naast haar bed), en vooral, haar keuze qua kleding heeft haar tot het legendarisch icoon gemaakt dat nu ongeveer als de verpersoonlijking van het dierenleed verlopen - en dat is op zijn zachtst gezegd nogal vaak. Het slapstickgehalte blijkt uit het feit dat elke reden goed is om haar twee helpers af te troeven zonder reden. Tussen de redelijk saaie karakters steelt Cruella de show telkens ze weer eens een woedeaanval krijgt en haar krulspelden alle richtingen uit vliegen. Het is dan ook verwonderlijk dat, Cruellas reputatie kennende, de familie van Roger en Anita de vrouw nog überhaupt binnenlaat, maar we zullen het maar op Engelse beleefdheid houden.

Maar zoals gezegd is er op het vlak van karakterontwikkeling in deze tekenfilm niks te beleven. De slechten zijn slecht, de honden zijn heldhaftige ouders die alles doen om hun kroost terug te krijgen en Roger en Anita zijn maar vertederd als ze honden zien, liefst puppies. En Cruella wil de hondjes omtoveren tot een jas; een minder altruïstische reden valt er bijna niet te bedenken en het morele zelfonderzoek van haar handlangers beperkt zich tot het dilemma of ze nu éérst de hondjes moeten doodknuppelen of éérst hun favoriete programma (een soort spelprogramma voor criminelen!) mogen uitkijken. Op het eerste gezicht heeft  de staf van Disney zich dus niet echt pijn gedaan bij het zoeken naar originele invalshoeken voor het verhaal. Schijn kan echter bedriegen, want voor de rest past deze redelijk cartooneske aanpak op het vlak van animatie naadloos bij de zwierige en modernere stijl van de decors (die gelukkig voor hen een stuk goedkoper waren om te produceren). 101 Dalmatians is achteraf bekeken een redelijk kleine productie: de tweede helft van de film speelt zich niet toevallig in de sneeuw af om het departement inkleuren wat te ontlasten.

Vreemd genoeg is de bescheidenere invulling op grafisch gebied niet als alibi gebruikt om nog wat meer muziekjes in de film te proppen. Met "Cruella De Vil", de hit-in-wording van Roger, en de "Dalmation Plantation" op het einde, komen we in totaal op welgeteld anderhalve song, wat weinig is voor een soundtrack die door veteraan George Bruns is verzorgd. Eén en ander heeft waarschijnlijk wel te maken met het feit dat er eigenlijk niet één echte centrale held in het verhaal zit die, zoals dat wel eens in Disneyfilms het geval is, een liedje moet zingen over zijn lotsbestemming met in de achtergrond een ondergaande zon of de liefdes uit zijn leven. Zelfs de ontvoering van hun pups raakt de emotionele snaar van het gezin Pongo niet eens. ze worden er wel meer vastberaden door om ze te gaan terughalen. Eén en ander wordt ook duidelijk uit de titel, waarbij het niet  zo is dat er één (Pinocchio) of twee (Lady And The Tramp) belangrijkste personages zijn, want de 101 Dalmatiërs zijn gewoon een groep en in die groep zijn er geen helden of heldinnen waarvoor je moet supporteren; om het in theatertermen te zeggen: het is een ensemblecast. De puppies zelf lijken dan ook heel erg op elkaar (met 1 of 2 uitzonderingen, de bolle en die éne die altijd graag tv kijkt), in tegenstelling tot bijv. de Smurfen, die allemaal wel een aparte karaktertrek hebben gekregen. De voice casting van een hoop kindjes die met moeite hun lijnen uitgesproken krijgen is, eerlijkheidshalve, niet echt geweldig.

De korte speelduur van de film, 76 minuten, zorgt er toch voor dat ondanks de weinig inhoudelijke diepgang de film netjes wordt opgedeeld in de klassieke drie delen, sober maar effectief. D'r is zelfs zeer spaarzaam omgesprongen met de running gags, enkel die waarin Lucky altijd voor de tv zit is echt overgebleven. En dat komt het tempo van de film helemaal ten goede. De echte actie is beperkt tot de vlucht voor Cruella in de tweede helft van de film, en zelfs die is echt wel rechttoe rechtaan. De hondjes proberen zich nog te vermommen als labradors, maar ze vallen door de mand en er ontstaat een goeie ouwerwetse car chase, waarbij Cruellas sportsolide gaandeweg onderdelen verliest totdat ze parmantig op het motorblok zit.

Toch is 101 Dalmatians ondanks het verwijt van simplisme en van het feit dat de makers op veilig hebben gespeeld, alles behalve een slechte film. Als men nieuwe elementen aan wil boren qua filmthematiek, dan is het niet slecht om dat eerst eens op kleine schaal uit te proberen. Enkele jaren later zou immers The Aristocats volgen, in wezen hetzelfde verhaal maar dan met katten in plaats van honden. En als eerste oefening in deze nieuwe, soberdere stijl is 101 Dalmatians niet alleen gelukt, men heeft er ook nog de weg mee voorbereid voor latere successen zoals Jungle Book, dat diezelfde Reitherman later op zijn palmares zou zetten.

BEELD EN GELUID
Alhoewel het ditmaal niet om een Golden, Diamond of Platinum edition gaat, is de uitgave van de Blu-ray zeker niet ondermaats. De film heeft zelfs  het juiste beeldformaat (1.33:1 en niks anders!). De stijl van 101 Dalmatians is een beetje verschillend van de vorige films: het inbetweening werd veelal met behulp van een fotokopieermachine gerealiseerd: het beeld wordt gescand, de potloodlijntjes weggegomd en even verder opnieuw getekend weer gefotokopieerd, etc. De weggegomde lijntjes zijn dan niet altijd helemaal verdwenen en zeker in high definition komen ze toch nog in het beeld piepen. We beschouwen dat echter niet als een gebrek, eerder als een historisch stijlkenmerk van deze film. Er iets aan veranderen zou puur revisionisme zijn. De tekenstijl lijkt daarom wat ruwer dan pakweg in Cinderella dat meer op een waterverfschilderij lijkt, terwijl 101 Dalmatians meer aanleunt bij een houtskooltekening. De aflijning blijft mooi, alhoewel de gebruikte animatietechniek van elkaar overlappende cellen wel eens zorgt voor kleurenvariaties in de pels van de dalmatiërs in hetzelfde shot. Deze film selecteren voor een high definition-transfer is te vergelijken met het onder een loupe leggen van de imperfecties. Paradoxaal genoeg ligt daardoor de beleving als ging het hier om een authentieke cinemaprint net iets dichter bij de waarheid. Men heeft blijkbaar ook het grain aangepakt, maar het is niet helemaal verdwenen, getuige o.a. de scène waarin Pongo en Perdita in een sneeuwstorm naar het noorden trekken. Eén compressieartefact heb ik opgemerkt in de scène waarin de twee dieven de puppies roven. De Engelse DTS-HD 5.1-track voldoet meer dan genoeg om de gierende wind in de winterse landschappen wat levendiger te maken, zonder aan de essentie van de originele monotrack te raken (de vrij heldere dialogen).
 
EXTRA'S
Dit is opnieuw een disk waarop het historische bonusmateriaal in ere wordt hersteld, modulo de spelletjes en de artworkgalerijen. Uiteraard moet je je eerst door een hoeveelheid ongevraagde cross-promotionele trailers wurmen. Drie documentaires openen de bonussectie die begint met de redelijk mooi gestoffeerde documentaire "Redefining The Line: The Making of 101 Dalmatians" (33:55), met bijdragen van animatoren van toen en nu, waarin de stijlbreuk van Disney wordt geanalyseerd. Ook enkele animatiehistorici geven hun visie op het goedkopere, maar modernere proces dat vanaf deze film wordt gehanteerd. "Cruella De Vil: Drawn To Be Bad" (7:09) toont ons enkele pre-visualisaties van één van de memorabelste Disneyschurken aller tijden en in "Sincerely Yours, Walt Disney" (12:30) vernemen we het een en ander over Walt Disneys correspondie met auteur Dodie Smith over de filmadaptatie van haar kinderboek. Voorts zijn er nog twaalf trailers en TV-spots (10:20) en negen radiospots (5:16) voor alle mogelijke heruitgaves van de film.

De rest van de bonussectie staat onder de hoofding Music and more. Wie jammer genoeg niet verdwenen is, is het would-be popzangeresje Selena Gomez die om een internationale doorbraak te "forceren" hier nog eens het nummer "Cruella De Vil" uit de film mag komen vermassacreren. De rest van de sectie bestaat uit niet gebruikte songs: "March of the one hundred and one" (1:55), "Cheerio, good-bye, toodle-oo, hip hip" (2:32), "Don't buy a parrot from a sailor" (2:39), twee alternatieve versies van "Dalmation plantation" (3:23) en maar liefst 8 versies van "Cruella De Vil" (19:46). Daarop volgen 9 alternatieve jingles van de "Kanine Krunchies" reclame (5:15).
 
CONCLUSIE
101 Dalmatians heeft de tand des tijds beter doorstaan dan het gelijktijdig heruitgebrachte Cinderella. Na de release van de film werden de asielen naar verluidt overspoeld met dalmatiërs die achteraf toch niet zo'n huisgetrainde honden bleken te zijn. De Blu-ray moet u alleszins niet naar het asiel, pardon, de dvd-winkel terugbrengen.



cover



Studio: Disney

Regie: Clyde Geronimi, Hamilton Luske & Wolfgang Reitherman
Met: Rod Taylor, Cate Bauer, Betty Lou Gerson, Ben Wright, Lisa Davis

Film:
7,5/10

Extra's:
6/10

Geluid:
9,5/10

Beeld:
9/10


Regio:
B

Genre:
Avontuur

Versie:
Benelux (NL/FR)

Jaar:
1961

Leeftijd:
AL

Speelduur:
78 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
8717418370282


Beeldformaat:
1.33:1 HD

Geluid:
Engels DTS-HD MA 5.1
Frans DTS-HD HR 5.1
Duits DTS-HD HR 5.1
Nederlands DTS 5.1
Turks Dolby Digital 5.1

Ondertitels:
Nederlands, Engels, Duits, Frans, Turks, Engels CC
Extra's:
• Cross-promotionele trailers
• Documentaire "Redefining The Line: The Making Of 101 Dalmatians"
• Documentaire "Cruella De Vil: Drawn To Be Bad"
• Documentaire "Sincerely Yours, Walt Disney"
• 12 trailers & TV-spots
• 9 promotionele radiospots
• Music and more:
- "Cruella De Vil" music video (Selena Gomez)
- "March of the one hundred and one" deleted song sequence
- "Cheerio, good-bye, toodle-oo, hip hip" abandoned song
- "Don't buy a parrot from a sailor" abandoned song
- "Dalmation plantation":
-- Extended alternate version
-- Temp version
- "Cruella De Vil":
-- Spooky version
-- Blues ballad version
-- Roger composing #1 by Ben Wright
-- Roger composing #1 by Bill Lee
-- Honky Tonk piano version
-- Alternate #1
-- Alternate #2
-- Alternate #3
- 9 "Kanine Krunchies" jingles alternative takes

Andere recente releases van deze maatschappij