:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> MES, HET
MES, HET
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2012-11-29
FILM
Het Mes
is de derde bioscoopfilm van de Nederlandse regisseur Fons Rademakers naar een novelle en scenario van Hugo Claus. Het is het verhaal over het coming-of-age-proces van de 13 jarige puber Thomas op een kasteel ergens in een dorp in Nederlands-Limburg (Nederlanders zeggen: Zuid-Limburg). Thomas vertelt z’n verhaal terwijl hij bij z’n moeder en haar vriend Oscar in de auto zit. Ze brengt hem naar de grote stad waar hij voor het eerst op kostschool gaat. Je zal er gelukkig zijn, probeert ze hem op z’n gemak te stellen, maar Thomas is er niet gerust in en hij beseft hij dat z’n jeugd definitief voorbij is en dat hij tegen de tijd dat hij terugkomt een ander iemand zal zijn. Z’n verhaal is één grote flashback over wat er de afgelopen twee zomermaanden gebeurd is en daarin speelt Het Mes een belangrijke rol.
 


Thomas heeft een dubbel probleem: hij zit midden in de puberteit en het klikt niet met Oscar, de vriend van z’n moeder die sinds kort op het kasteel z’n intrek heeft genomen. Om indruk te maken op z’n leeftijdgenootje Toni, het dochtertje van de naaste buren, pikt hij in het klooster op de tentoonstelling van pater Hiëronymus over Indië een mes dat hij even later ook dreigend in Oscars richting houdt, maar die is niet onder de indruk, pakt het hem af en stopt het in z’n bureaukast. Een paar dagen later – terwijl Oscar met vrienden op café zit – prutst Thomas net zolang aan het slot van Oscars kast met een brievenopener tot het meegeeft. Met het mes wil hij wraak nemen op een paar jongens van De Valken, de afdeling van een jongerenkamp dat tijdelijk z’n tenten heeft opgeslagen in het park, en door wie hij stevig is aangepakt wegens een grote en vooral vuile bek. Thomas verveelt zich en Toni is niet echt goed gezelschap. Ze is timide en gauw bang, want als ze op een keer twee Valken met een vrouwelijk exemplaar zien stoeien in de bosjes, noemt Toni dat zonde, wendt ze de ogen af en maakt ze zich uit de voeten, terwijl Thomas eigenlijk liever was blijven kijken naar het rampetampen van het triootje. Thuis komt de stress uit een andere richting: de relatie van z’n moeder met haar nieuwe vriend Oscar loopt niet op rolletjes. Tijdens de kermis is ie met mannen uit het dorp op stap geweest en heeft z’n moeder vruchteloos geprobeerd om hem van het kaartspel en het bier weg te houden. Thomas vindt dat z’n moeder zich vernedert voor een relatie die niets voorstelt en hij haat er haar om. Als Oscar de dag nadien thuiskomt en van niets gebaart, gaan de poppen aan het dansen, maar de vernederde partij is niet noodzakelijk de winnende partij.


Fons Rademakers vond Claus’ tekst aanvankelijk te poëtisch om in aanmerking te komen voor verfilming en hij had misschien wel gelijk, want uiteindelijk zou de productiemaatschappij bij Claus zelf aankloppen om het scenario te schrijven. Maar zelfs hij heeft schijnbaar problemen gehad bij het omsmeden van z’n eigen poëtische tekst tot een scenario met dramatische impact, want wat op papier een geslaagde dialogue intérieur is, wordt niet noodzakelijk een spannende film op het witte doek. Wat Thomas meemaakt tijden de zomervakantie was wellicht anno 1961 nog interessant (er was geen internet, geen Ipad, er waren geen computerspelletjes), anno 2012 stelt het niet veel voor en noem je het bij voorkeur saai en alles behalve inspirerend waardoor het materiaal aan zeggingskracht verliest. Het Mes is gedateerd. Dat is het minste wat je kan zeggen. In 1962 werd de film nog genomineerd voor de Gouden Palm in Cannes, naar de normen van vandaag blijft er van de impact van toen niets over. Fons Rademakers vernoemt Het Mes zelfs niet in het overzicht van z’n oeuvre op IMDB. Voor een goed verstaander betekent dat zoveel als een vrijwillige distantiëring.

 


Ellen Vogels personage is in alle opzichten het enige dat er echt toe doet in deze film. Thomas’ moeder is op jonge leeftijd weduwe geworden – haar man is omgekomen tijdens onlusten in Indië toen Thomas nog maar vijf was – en nadien heeft ze Oscar, de beste vriend van haar overleden man in het leger, in huis genomen. Maar Oscar is uit ander hout gesneden dan de voormalige bewoner van het kasteel. Hij is vulgair en gewoon en hij heeft er schijnbaar geen probleem mee dat hij z’n vriendin pijn doet en haar goede naam in het dorp te grabbelen gooit. Thomas’ moeder is een vrouw van stand, maar ze lijdt, ze huilt en ze is ongelukkig en Ellen Vogel weet die gemoedtoestanden perfect en geloofwaardig te illustreren met een professionalisme dat respect afdwingt. Paul Cammermans kruipt in de huid van Oscar, maar behalve in een beginscène met Thomas (de Franse les) kan hij niet op de sympathie van de kijker rekenen en slaagt hij er ook niet in om de rol enig gewicht te geven. Reitze Vander Linden (Thomas) ten slotte heeft na deze film nooit meer geacteerd, tenminste niet voor het witte doek of voor televisie en dat is misschien wel goed ook, want in tegenstelling tot nogal wat recensenten waren wij niet echt kapot van z’n optreden.


Het Mes is belangrijk om nostalgische redenen: we zien hoe onze wereld er 50 jaar geleden uitzag en in zwart-wit wordt één ding duidelijk: vroeger was het echt niet beter. De wereld was saai en kleurloos en van een Belgisch en/of Nederlands Wirtschaftswunder naar Duitse stijl was nog geen sprake. Het Mes is ook belangrijk omdat de film in Zuid-Limburg is opgenomen en de acteurs schijnbaar probleemloos Nederlands met een goddelijk Limburgs accent mogen spreken, wat we ons nu niet meer voor kunnen stellen. Nu spreken ze in Nederlandse film Rotterdams, maar meestal Amsterdams en wij in Vlaanderen zijn dan aangewezen op ondertitels. Het Mes kwam destijds niet uit de kosten. De financiers stopten er zo’n 450.000 gulden in en haalden aan de kassa slechts 150.000 gulden op. Van de dvd-opbrengst wordt wellicht ook niemand rijk…

 
BEELD EN GELUID
De film is voor deze release niet schoongemaakt. Er zijn veel zichtbare fouten in beeld: witte puntjes en zwarte scheurtjes die het kijkplezier vergallen. Het zwart-wit is eerder grijs-wit geworden en ook dat is niet verholpen. De geluidsband staat volgens de hoes in stereo (2.0) en in 5.1, maar veel is daar niet van te merken. De stemmen klinken vaak metaalachtig en veraf en de muziek schettert meer dan eens uit de klankkasten.
 
EXTRA’S
Niet veel soeps: de Originele Bioscooptrailer, Filmografieën van de regisseur en de belangrijkste acteurs, een overbodige Fotogalerij en wat Publicity Artwork gevolgd door een opsomming van de Awards.
              
CONCLUSIE
Vijftig jaar nadat Fons Rademakers de wereld verbaasde met z’n productie Het Mes, blijft er niet veel meer over dan wat nostalgie en het besef dat dit een grote film was in het begin van de jaren zestig, in die mate zelfs dat hij ook de Franse jury op het Festival van Cannes kon bekoren. Filmfreaks geven mij wellicht ongelijk, maar Het Mes is gedateerd en bijgevolg veel van z’n dramatische spanning kwijtgeraakt. Dit zijn mensen uit een andere tijd en alleen Ellen Vogel raakt nog een gevoelige snaar.



cover




Studio: A-Film

Regie: Fons Rademakers
Met: Reitze van der Linden, Marie-Louise Videc, Ellen Vogel, Paul Cammermans, Hetty Beck, Ellen Van Stekelenburg, Mia Goossens, Guus Hermus, Cor Witschge

Film:
6,5/10

Extra's:
3/10

Geluid:
6/10

Beeld:
6/10


Regio:
2

Genre:
Drama

Versie:
Benelux (NL)

Jaar:
1961

Leeftijd:
6

Speelduur:
89 min.

Type DVD:
SS-SL

Barcode:
8716777039601


Beeldformaat:
1.78:1 anamorf PAL

Geluid:

Nederlands Dolby Digital 5.1
Nederlands Dolby Surround 2.0



Ondertitels:
Nederlands, Engels, Duits, Frans
Extra's:
• Originele Bioscooptrailer
• Filmografieën
• Fotogalerij
• Publicity Artwork
• Awards

Andere recente releases van deze maatschappij