FILM
Dit jaar zou de Japanner Yasujirô Ozu 110 zijn geworden. Om deze verjaardag te vieren organiseert het Amsterdamse EYE een retrospectieve en worden ook heel wat van zijn werken vertoond die onlangs zijn gerestaureerd en die in samenwerking met Lumière later dit jaar op dvd verschijnen. De eerste in het rijtje is Tôkyô Monogatari, of indien je de Engelse titel prefereert: Tokyo Story. Deze film uit 1953 wordt door menig critici als een ultiem kunstwerk beschouwd en over iedere seconde van de film zijn er tientallen pagina's geschreven. Wat Ozu deed is wat de cinema van vandaag niet doet: tijd nemen voor de beelden. Klassiek in zijn films zijn de zogezegde pillow shots: beelden die de kijker de mogelijkheid bieden om de inhoud van het verhaal beter te absorberen. Inderdaad, leg dat maar eens uit aan de Avengers-generatie van vandaag!

De regie van Ozu kan bijna niet klassieker, ook al is hij een buitenbeentje. Deze Japanse regisseur toont zelden of nooit close-ups, maar filmt alles statisch met lange opnames en dit 90 centimeter boven de grond zodat het net lijkt alsof je naar een theaterstuk kijkt. Dat lijkt misschien saai, maar Ozu is een meester in het scheppen van meesterlijke composities en zo wordt ieder beeldje bijna een cinematografisch schilderij van een genie. Natuurlijk is Tokyo Story in de eerste plaats voer voor cinefielen, toch is het meer dan dat, omdat Ozu graag verhalen vertelt die uit het leven zijn gegrepen. Onze westerse maatschappij staat misschien mijlenver af van de Japanse, maar ieder ouder echtpaar ervaart het universele gevoel als het ogenblik aanbreekt dat het overbodig wordt. De kinderen zijn blij dat de oude Shukishi (Chishû Ryû) en Tomi (Chieko Higashiyama) nog in leven zijn, maar als het echtpaar van het platteland naar het verre Tokyo afreist om z'n kinderen te bezoeken, blijkt dat er nauwelijks tijd voor ze is. De kinderen zien de oudjes als een last, een hindernis in hun dagelijkse leven. Het is pas als de dood intreedt dat men weet wat men mist.

Ozu doet daar 130 minuten over en toch is het nooit langdradig (ten minste niet als je de cinefiele schoonheid ervan kan appreciëren) omdat generatieconflicten zich overal voordoen. Tokyo Story wordt doorgaans als de meest toegankelijke film van Ozu beschouwd en met wat goede wil zie je er zo een gedroomd Hollywoodscenario in, maar dat is het gelukkig nooit geworden. Misschien heeft filmkenner Mark Cousins toch nog gelijk als hij Yasujirô Ozu als de grootste cineast uit de filmgeschiedenis beschouwt.

BEELD EN GELUID
Op de sociale media werd triest gereageerd toen bleek dat deze gerestaureerde Ozu-werken alleen maar op dvd zouden uitkomen. In alle andere gevallen zou dit inderdaad een veeg uit de pan betekenen, maar voor Lumière sluiten we de ogen omdat dit het enige label in de Benelux is dat de moeite doet om oude meesterwerken uit de filmgeschiedenis op dvd uit te brengen. De versie die je hier ziet is een gerestaureerde, en dus beter dan degene die destijds op Total Film werd uitgebracht. Er zijn bijna geen vuiltjes meer merkbaar, wel is er nog heel wat geruis op de geluidsband te horen.

EXTRA’S
Het is vreemd om vast te stellen, maar dit meesterwerk heeft geen extra’s!

CONCLUSIE
Tokyo Story is de cinematografische pracht van een genie. Traag, doordringend en vooral pakkend. Gewoon zo’n titel die zijn plaats in de geschiedenis meer dan verdient!